گنج رایگان، درآمدی بر جامعه‌شناسی ایران امروز
نویسنده با استفاده از گزارش‌های آمارهای روزنامه‌ها، تصویری از جامعه ایران امروز در سطوح مختلف ارائه می‌دهد و به بررسی تناقضات و ویژگی‌های فردی و جمعی ایرانیان می‌پردازد.
توضیحات
کتاب «گنج رایگان؛ درآمدی بر جامعه‌شناسی ایران امروز»، مجموعه گزارشات آماری مندرج در نمونه‌هایی تصادفی از روزنامه‌های کشور در دوره‌ای مشخص راجع به اوضاع جامعۀ ایران است که توسط عباس محمدی اصل گردآوری و تنظیم شده‌اند. نویسنده در ابتدای کتاب پس از آنکه شناختی کلی از جامعۀ ایران به دست می‌دهد، با اشاره به برخی از خصایصی که به‌عنوان تناقضات جامعۀ ایرانی از آن‌ها یاد می‌شود و با هدف سنجش درستی آن‌ها و جلوگیری از تعمیم‌های معمول، رجوع به آمارهای ملی را راهی برای عینیت‌نگری چنین شرایطی معرفی می‌کند. در همین راستا وی در این کتاب می‌کوشد ویژگی‌های فردی و جمعی ایرانیان را با آمارهای عرضه-شده توسط مسئولین سازمان‌ها ترسیم کند تا بدین وسیله دریابیم که آرایش اجتماعی شرایط زندگی ایرانی چگونه بر روحیات و اخلاقیات او اثر می‌گذارد و چطور می‌توان تنوع و تکثر آنان را از این زاویه مورد تحلیل قرار داد.
عباس محمدی اصل (متولد 1346- شهر ری) دارای دکترای جامعه‌شناسی از دانشگاه علامه طباطبایی و استاد دانشگاه‌های علامه طباطبائی و گیلان در دوره‌های کارشناسی و کارشناسی ارشد است. حوزۀ تخصصی وی جامعه-شناسی جنسیت است. کتاب «گنج رایگان» او در سال 1390 توسط نشر جامعه‌شناسان منتشر شده و هم‌اکنون چاپ دوم آن (1401) در دسترس است. محمدی اصل در کتاب «گنج رایگان» در تلاش است منش و روش و بینش ایرانی را بر حسب تکوین و فروپاشی مستمر شکل‌بندی‌های نظام اجتماعی وی به تصویر کشد و آن را محوری برای مقایسه با کتاب «گنج شایگان» محمدعلی جمالزاده قرار بدهد؛ به این امید که تصویری باشد از جامعه‌شناسی ایران امروز.
کتاب «گنج رایگان؛ درآمدی بر جامعه‌شناسی ایران امروز» دارای 4 بخش است که در هریک آمارهایی از وضعیت ایران امروز در سطح خاصی ارائه می‌شود. بخش اول «ایران امروز در سطح فراکلان نام دارد. بخش دوم کتاب با نام «ایران امروز در سطح کلان»، به ارائۀ داده‌هایی دربارۀ وضعیت اقتصاد، سیاست، اجتماعی جامعه‌ای و فرهنگ اختصاص دارد. نویسنده در بخش سوم با نام «ایران امروز در سطح میانه» به بررسی وضعیت ایران در زمینه‌های تکنولوژی، بروکراسی، آموزش و پرورش و نمادهای معرفتی می‌پردازد. بخش چهارم که «ایران امروز در سطح خرد» نام دارد، زمینه‌های ارگانیسم رفتاری، شخصیت، اجتماع و الگوهای رفتاری را در بر می‌گیرد. در پایان نیز بخش «ایران امروز در سطح فروخرد» قرار دارد. نویسنده جز رعایت تقویم زمانی گزارش‌ها، هیچگونه تحلیلی در آن‌ها وارد نساخته است، اما ابتدای کتاب شامل پنج بخش کوتاه «سخنی با خواننده»، «مقدمه»، «طرح موضوع»، «صورتبندی مسئله» و «ملاحظات روشی» پیش از ورود به بحث است که نویسنده در آن‌ها رویکرد کلی و روش خود را در کتاب در به‌کارگیری داده‌های آماری شرح می‌دهد. همچنین در بخش ملاحظات روشی، تبیین کاملی از دسته‌بندی سطوح نظام اجتماعی به فراکلان، کلان، میانه، خرد و فروخرد ارائه و نسبت و تأثیرشان توضیح داده می‌شود. در پایان کتاب نیز بخش‌های «موخره» و «تلطیف» به‌عنوان جمع‌بندی پایانی آمده‌اند.
محمدی اصل پس از آنکه در بخش «تلطیف» شرحی از سیر تغییر جایگاه زنان و مردان در نظم اجتماعی به دست می-دهد، بند پایانی کتاب را چنین می‌نویسند: «امید که در پایان این راه صعب، مشخص گردد چچه سان نابرابری جنس-جنسیتی در عرصه‌های تفکیک‌پذیرفتۀ اقتصادی و سیاسی و اجتماعی و فرهنگی، مانع از تحقق توسعۀ پایدار جوامع بشری و خصوصاً جامعۀ خودمان به‌واسطۀ تراکم قدرت و ثروت شده و چرا تمسک به برابرسالاری، راهگشای بی-سالاری اجتماعی در طریق مخاطره‌آمیز دموکراسی خواهد بود و چطور توازن ضمایر انیمایی و انیموسی به نوسازی لیبرال جامعۀ ملی در تعاطی با جامعۀ جهانی اشارت خواهد نمود.»
منابع:
- متن کتاب
- انتشارات سفیر اردهال
عباس محمدی اصل (متولد 1346- شهر ری) دارای دکترای جامعه‌شناسی از دانشگاه علامه طباطبایی و استاد دانشگاه‌های علامه طباطبائی و گیلان در دوره‌های کارشناسی و کارشناسی ارشد است. حوزۀ تخصصی وی جامعه-شناسی جنسیت است. کتاب «گنج رایگان» او در سال 1390 توسط نشر جامعه‌شناسان منتشر شده و هم‌اکنون چاپ دوم آن (1401) در دسترس است. محمدی اصل در کتاب «گنج رایگان» در تلاش است منش و روش و بینش ایرانی را بر حسب تکوین و فروپاشی مستمر شکل‌بندی‌های نظام اجتماعی وی به تصویر کشد و آن را محوری برای مقایسه با کتاب «گنج شایگان» محمدعلی جمالزاده قرار بدهد؛ به این امید که تصویری باشد از جامعه‌شناسی ایران امروز.
کتاب «گنج رایگان؛ درآمدی بر جامعه‌شناسی ایران امروز» دارای 4 بخش است که در هریک آمارهایی از وضعیت ایران امروز در سطح خاصی ارائه می‌شود. بخش اول «ایران امروز در سطح فراکلان نام دارد. بخش دوم کتاب با نام «ایران امروز در سطح کلان»، به ارائۀ داده‌هایی دربارۀ وضعیت اقتصاد، سیاست، اجتماعی جامعه‌ای و فرهنگ اختصاص دارد. نویسنده در بخش سوم با نام «ایران امروز در سطح میانه» به بررسی وضعیت ایران در زمینه‌های تکنولوژی، بروکراسی، آموزش و پرورش و نمادهای معرفتی می‌پردازد. بخش چهارم که «ایران امروز در سطح خرد» نام دارد، زمینه‌های ارگانیسم رفتاری، شخصیت، اجتماع و الگوهای رفتاری را در بر می‌گیرد. در پایان نیز بخش «ایران امروز در سطح فروخرد» قرار دارد. نویسنده جز رعایت تقویم زمانی گزارش‌ها، هیچگونه تحلیلی در آن‌ها وارد نساخته است، اما ابتدای کتاب شامل پنج بخش کوتاه «سخنی با خواننده»، «مقدمه»، «طرح موضوع»، «صورتبندی مسئله» و «ملاحظات روشی» پیش از ورود به بحث است که نویسنده در آن‌ها رویکرد کلی و روش خود را در کتاب در به‌کارگیری داده‌های آماری شرح می‌دهد. همچنین در بخش ملاحظات روشی، تبیین کاملی از دسته‌بندی سطوح نظام اجتماعی به فراکلان، کلان، میانه، خرد و فروخرد ارائه و نسبت و تأثیرشان توضیح داده می‌شود. در پایان کتاب نیز بخش‌های «موخره» و «تلطیف» به‌عنوان جمع‌بندی پایانی آمده‌اند.
محمدی اصل پس از آنکه در بخش «تلطیف» شرحی از سیر تغییر جایگاه زنان و مردان در نظم اجتماعی به دست می-دهد، بند پایانی کتاب را چنین می‌نویسند: «امید که در پایان این راه صعب، مشخص گردد چچه سان نابرابری جنس-جنسیتی در عرصه‌های تفکیک‌پذیرفتۀ اقتصادی و سیاسی و اجتماعی و فرهنگی، مانع از تحقق توسعۀ پایدار جوامع بشری و خصوصاً جامعۀ خودمان به‌واسطۀ تراکم قدرت و ثروت شده و چرا تمسک به برابرسالاری، راهگشای بی-سالاری اجتماعی در طریق مخاطره‌آمیز دموکراسی خواهد بود و چطور توازن ضمایر انیمایی و انیموسی به نوسازی لیبرال جامعۀ ملی در تعاطی با جامعۀ جهانی اشارت خواهد نمود.»
منابع:
- متن کتاب
- انتشارات سفیر اردهال
-
نگاهی به رشته
-
منابع
- کتاب
- مجله
- پروژه پژوهشی
نهادها
برنامه درسی
چندرسانه ای