در سال 1997، انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی (ISA)، به منظور شناسایی کتاب‌های تأثیرگذار برای جامعه‌شناسان، یک نظرسنجی برگزار کرد. در این نظرسنجی از اعضای انجنم خواسته شد تا پنج کتاب منتشر شده در قرن بیستم که بیشترین تاثیر را بر کار آنها به عنوان جامعه‌شناس داشته‌، معرفی کنند.نتایج این نظرسنجی در نهایت به معرفی ده کتاب زیر به عنوان تأثیرگذارترین کتاب‌های جامعه‌شناسی در قرن بیستم منجر شد:

1-اقتصاد و جامعه، نوشته ماکس وبر
Max Weber, Economy and Society

ماکس وبر، جامعه‌شناس و فیلسوف آلمانی، در سال 1922 کتاب "اقتصاد و اجتماع" را به عنوان اثری برجسته و ماندگار در حوزه جامعه‌شناسی منتشر کرد. این کتاب که به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار وبر شناخته می‌شود، به بررسی روابط پیچیده بین اقتصاد و جامعه می‌پردازد و به واکاوی مفاهیم کلیدی مانند کنش اجتماعی، قدرت، طبقه، و بوروکراسی می‌پردازد. وبر در این اثر، از کنش اجتماعی به عنوان واحد بنیادی تحلیل خود استفاده می‌کند و استدلال می‌کند که افراد در انتخاب‌ها و اقدامات خود تحت‌تاثیر عوامل مختلفی مانند ارزش‌ها، باورها، و روابط قدرت قرار دارند. او معتقد است که اقتصاد و جامعه دو حوزه مجزا نیستند، بلکه در تعامل و وابستگی متقابل با یکدیگر قرار دارند.
وبر در کتاب "اقتصاد و اجتماع" به بررسی انواع مختلف کنش اجتماعی می‌پردازد و سه نوع اصلی را از یکدیگر تفکیک می‌کند. کنش هدفمند، کنشی که بر اساس محاسبه عقلانی و برای دستیابی به یک هدف مشخص انجام می‌شود. کنش ارزشی، کنشی که بر اساس باورها و ارزش‌های فرد انجام می‌شود، حتی اگر به نفع او نباشد. کنش سنتی، کنشی که به صورت عادت و بدون تفکر عمیق انجام می‌شود.
وبر همچنین به بررسی مفهوم قدرت در جامعه می‌پردازد و معتقد است که قدرت در اشکال مختلفی مانند قدرت سیاسی، قدرت اقتصادی، و قدرت ایدئولوژیک وجود دارد. او استدلال می‌کند که طبقه یکی از مهم‌ترین ساختارهای قدرت در جامعه است و روابط طبقاتی نقش مهمی در شکل‌گیری نظم اجتماعی ایفا می‌کنند. کتاب اقتصاد و اجتماع با ارائه یك چارچوب نظری تحلیلی، به خواننده در درک عمیق‌تر مفاهیمی مانند کنش اجتماعی، قدرت، طبقه، و بوروکراسی کمک می‌کند.
ترجمه این کتاب در سال 138884 توسط انتشارات سمت و قبلتر از آن در سال 1374 توسط انتشارات ممولی به طبع رسیده است.

2- تخیل جامعه‌شناختی نوشته سی رایت میلز
Charles Wright Mills, The Sociological Imagination

سی رایت میلز، جامعه‌شناس برجسته آمریکایی، در سال 1959 کتاب "تخیل جامعه‌شناختی" را به عنوان اثری بدیع و تامل‌برانگیز در حوزه جامعه‌شناسی منتشر کرد. این کتاب که به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار میلز شناخته می‌شود، به خواننده در پرورش "تخیل جامعه‌شناختی" یاری می‌رساند تا فراتر از نگاه روزمره به دنیای اجتماعی بنگرد و ساختارها، روابط قدرت، و ایدئولوژی‌های پنهان در آن را آشکار سازد. میلز در این اثر پیشگامانه،  استدلال می‌کند که افراد عادی در زندگی روزمره خود غرق در "معنای رایج" هستند، دیدگاهی محدود و سطحی که به وسیله رسانه‌ها، آموزش و نهادهای قدرت به آنها القا می‌شود. این "معنای رایج" افراد را از درک عمیق‌تر ساختارهای اجتماعی و نقش آنها در زندگی خود باز می‌دارد.
تخیل جامعه‌شناختی در مقابل "معنای رایج" قرار می‌گیرد و به افراد کمک می‌کند تا از طریق تفکر انتقادی و پرسشگری، لایه‌های پنهان جامعه را رصد کنند. میلز معتقد است که جامعه‌شناسان با پرورش "تخیل جامعه‌شناختی" در افراد، آنها را به کنشگران اجتماعی آگاه تبدیل می‌کنند که می‌توانند برای تغییر و بهبود جامعه خود تلاش کنند.
کتاب تخیل جامعه‌شناختی با ارائه یك چارچوب نظری تحلیلی، به خواننده در درک مفاهیمی مانند ساختار اجتماعی، روابط قدرت، ایدئولوژی، و تغییر اجتماعی کمک می‌کند. این کتاب، با زبانی ساده و مثال‌های ملموس، خواننده را به چالش می‌کشد تا به دنیای اطراف خود با دیدگاهی عمیق‌تر و انتقادی‌تر نگاه کند و نقش خود را در ساختارهای اجتماعی به درستی درک کند.
تأثیر «بینش جامعه‌شناختی» در حوزه جامعه‌شناسی و فراتر از آن عمیق بوده، نسلی از دانشمندان و متفکران را تحت‌تأثیر قرار داده و آنها را به تحلیل انتقادی جامعه و زیر سؤال بردن مفروضات بدیهی تشویق کرده است. این کتاب همچنین با برجسته کردن اهمیت درک نابرابری‌ها و بی‌عدالتی‌های ساختاری، الهام‌بخش جنبش‌ها و کنش‌های اجتماعی است.
میلز به دلیل توانایی‌اش در ارتباط مفاهیم نظری پیچیده با مثال‌های دنیای واقعی شناخته می‌شد و آثارش را برای مخاطبان گسترده‌ای در دسترس قرار می‌داد. علاوه بر این، او در به چالش کشیدن خرد متعارف و جابجایی مرزها در نوشتار خود جسورانه و بی‌پروا عمل می‌کرد.

3- نظریه اجتماعی و ساختار اجتماعی نوشته رابرت کی مرتون
Robert K. Merton, Social Theory and Social Structure

رابرت کی مرتون، جامعه‌شناس برجسته آمریکایی، در سال 1949 کتاب "نظریه اجتماعی و ساختار اجتماعی" را به عنوان اثری مهم و ماندگار در حوزه جامعه‌شناسی منتشر کرد. این کتاب که به عنوان یکی از آثار بنیادی در جامعه‌شناسی ساختاری-کارکردی شناخته می‌شود، به بررسی مفاهیم کلیدی این رویکرد نظری مانند ساختار اجتماعی، کارکرد، نقش، و ناهنجاری می‌پردازد و به تبیین نظریات جامعه‌شناسان برجسته‌ای مانند پارسونز، دورکیم، و وبر می‌پردازد. مرتُن در این اثر، ساختار اجتماعی را به عنوان "مجموعه‌ای از الگوهای رفتاری پایدار و روابط اجتماعی" تعریف می‌کند و استدلال می‌کند که این ساختارها نقشی اساسی در سازماندهی زندگی اجتماعی ایفا می‌کنند. او معتقد است که هر ساختار اجتماعی دارای کارکردهایی است که به حفظ ثبات و تعادل جامعه کمک می‌کند.
رتُن همچنین به بررسی مفهوم نقش در جامعه می‌پردازد و نقش را به عنوان "مجموعه‌ای از انتظارات و رفتارهای مرتبط با یک موقعیت اجتماعی" تعریف می‌کند. او معتقد است که افراد در جامعه با ایفای نقش‌های مختلف، به ساختار اجتماعی معنا می‌بخشند و به حفظ آن کمک می‌کنند. کتاب به بررسی انواع مختلف ناهنجاری در جامعه می‌پردازد و به تبیین دلایل بروز آنها می‌پردازد. مرتُن معتقد است که ناهنجاری زمانی رخ می‌دهد که افراد از هنجارها و انتظارات اجتماعی تبعیت نکنند. او به بررسی انواع مختلف ناهنجاری مانند انحراف، نوآوری، انطباق، و طغیان می‌پردازد و به تبیین عوامل اجتماعی موثر در بروز هر کدام می‌پردازد و با ارائه یك چارچوب نظری تحلیلی، به خواننده در درک عمیق‌تر مفاهیم کلیدی جامعه‌شناسی ساختاری-کارکردی مانند ساختار اجتماعی، کارکرد، نقش، و ناهنجاری کمک می‌کند.

4- اخلاق پروتستان و روح سرمایه‌داری نوشته ماکس وبر
Max Weber, The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism

این کتاب توسط جامعه‌شناس آلمانی ماکس وبر در سال 1905 نوشته شد. در این اثر بنیادی، وبر به بررسی رابطه بین پروتستانیسم و ظهور سرمایه‌داری در جوامع غربی می‌پردازد. این کتاب اثری نوآورانه بوده که تأثیری ماندگار در نظریه‌های جامعه‌شناسی داشته است و متن مهمی برای درک رابطه بین دین، فرهنگ و توسعه اقتصادی در جوامع مدرن است.
وبر استدلال می‌کند که اخلاق کاری پروتستان، به‌ویژه آن گونه که در کالوینیسم تجسم یافته، نقش مهمی در توسعه سرمایه‌داری ایفا کرد است. به گفته وبر، باورهای کالوینیسم بر سخت‌کوشی، صرفه‌جویی و انضباط به‌عنوان فضایل لازم برای رستگاری تأکید داشتند. این امر منجر به ایجاد فرهنگ سخت‌کوشی و صرفه‌جویی در میان مؤمنان پروتستان شد که به نوبه خود به رشد سرمایه‌داری کمک کرد.
وبر همچنین چگونگی تأثیر پروتستانیسم بر رفتار اقتصادی را از طریق تأکید بر عقلانیت و مسئولیت فردی مورد بحث قرار می‌دهد. او استدلال می‌کند که باورهای پروتستانی افراد را تشویق می‌کرد تا به دنبال موفقیت اقتصادی به‌عنوان وسیله‌ای برای نشان دادن ایمان خود و تحقق دعوت خود در زندگی باشند.
علاوه بر این، وبر بررسی می‌کند که چگونه ظهور سرمایه‌داری ساختارها و ارزش‌های اجتماعی را در جوامع غربی دگرگون کرد. او به این بحث می‌پردازد که چگونه سرمایه‌داری منجر به عقلانی شدن فعالیت‌های اقتصادی، تقسیم کار و ظهور سازمان‌های بوروکراتیک شد.
آین کتاب توسط نشرهای علمی و فرهنگی، جامی و سمت ترجمه و منتشر شده است.

5- ساخت اجتماعی واقعیت نوشته پیتر برگر و توماس لاکمن
Thomas Luckmann, Peter L. Berger, The Social Construction of Reality

کتاب "ساخت اجتماعی واقعیت" اثرِ ماندگار پیتر برگر و توماس لاکمن، جامعه‌شناسان برجسته اتریشی-آمریکایی، در سال 1966 به عنوان نقطه عطفی در حوزه جامعه‌شناسی شناخت منتشر شد. این کتاب که به واکاوی چگونگی شکل‌گیری "واقعیت" از طریق تعاملات اجتماعی می‌پردازد، مفاهیم کلیدی و بدیعی را در این زمینه معرفی می‌کند و به درک عمیق‌تر نحوه  ساخت معانی مشترک در میان افراد کمک می‌کند.
برگر و لاکمن در این اثر، استدلال می‌کنند که "واقعیت" پدیده‌ای صرفاً عینی و بیرونی نیست، بلکه امری اجتماعی است که از طریق کنش‌های متقابل افراد و معانی مشترکی که به اشیاء و پدیده‌ها نسبت می‌دهند، شکل می‌گیرد. افراد در فرایندی مداوم به تفسیر و معنا بخشیدن به دنیای اطراف خود می‌پردازند و این معانی مشترک، مبنای واقعیت اجتماعی را تشکیل می‌دهند.
نویسندگان کتاب، برای تبیین این فرایند پیچیده، از مفاهیم کلیدی متعددی مانند "جهان ذهنی"، "جهان عینی"، "معنا بخشی"، "دانش عرفی"، "مشروعیت"، و "نهادینه شدن" استفاده می‌کنند. آنها با تشریح این مفاهیم، نشان می‌دهند که چگونه افراد در زندگی روزمره با یکدیگر تعامل دارند، معانی مشترکی را به اشتراک می‌گذارند، و در نهایت، "واقعیت اجتماعی" را به وجود می‌آورند.
کتاب ساخت اجتماعی واقعیت با ارائه یك چارچوب نظری نوین، به خواننده در درک عمیق‌تر مفاهیمی مانند هویت، فرهنگ، ایدئولوژی، و قدرت کمک می‌کند.
این کتاب توسط فریبرز مجیدی ترجمه و در سال 1386 توسط نشر علمی و فرهنگی منتشر شده است.

6- تمایز: نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی نوشته پیر بوردیو
Pierre Bourdieu, Distinction: A Social Critique of the Judgment of Taste

کتاب تمایز در سال ۱۹۷۹ توسط پیر بوردیو  جامعه‌شناس فرانسوی نوشته شده که بر اساس پژوهش تجربی نویسنده از سال ۱۹۶۳ تا ۱۹۶۸ و یک گزارش جامعه‌شناختی در مورد وضعیت فرهنگ فرانسه است. این کتاب سهم عمد ای در مباحث جاری در مورد نظریه فرهنگ داشته است. در این اثر وی به آشکارساختن رابطة غیرقابل تفکیک «موقعیت‌های اجتماعی» و «قضاوت‌های ذوقی» پرداخته و استدلال می کند که سلیقه (و نیز ذوق و قریحة هنری) فقط ترجیح شخصی نیست، بلکه نشانگر طبقه اجتماعی است. افراد با سرمایه فرهنگی بالا (تحصیلات، دانش) معیارهای «ذوق» را در جامعه تعیین می کنند. این یک سلسله مراتب ایجاد می کند که در آن کسانی که سرمایه فرهنگی کمتری دارند (اغلب طبقه کارگر) ناخودآگاه تعریف طبقه غالب از فرهنگ بالا و پایین را می پذیرند. سرمایه فرهنگی محدود آنها که بر اساس پیشینه اجتماعی آنها شکل گرفته است، توانایی آنها را برای قدردانی از هنر به همین شیوه محدود می کند. پذیرش سلیقه "مسلط" به عنوان "خشونت نمادین" عمل می‌کند. این امر نابرابری را طبیعی جلوه می‌دهد و از طبقات پایین قدرت تعریف جهان خود را سلب می‌کند. این عدم آگاهی به عنوان نشانه ای از حقارت اجتماعی تلقی می شود. پذیرش این سلیقه غالب نوعی خشونت نمادین است که در آن طبقه حاکم هنجارهای خود را بر همه تحمیل می کند. حتی ایده های خوب و بد سلیقه خود طبقه کارگر نیز در نهایت در رابطه با زیبایی شناسی طبقه مسلط تعریف می شود. این پویایی نابرابری اجتماعی را تقویت می کند و قدرت تعریف فرهنگ را در دستان طبقه ممتاز نگه می دارد.
نشر ثالت این کتاب را در سال 1387 با ترجمه حسن چاوشیان منتشر کرده است.

7- در باب فرآیند تمدن نوشته نوربرت الیاس
Elias, Norbert, The Civilizing Process

کتاب "در باب فرآیند تمدن" نوشته نوربرت الیاس نخستین بار در سال 1939، مصادف با آغاز جنگ جهانی دوم، به زبان آلمانی و در لندن به چاپ رسید. الیاس در سال 1968 مقدمه‌ای مفصل به این کتاب افزود و آن را در سوئیس منتشر کرد. در این کتاب نویسنده ماجرای شکل‌گیری و تحول تمدن اروپایی را از اعصار دور و با تمرکز بر جزئیات روایت و تحلیل می‌کند. آنچه اثر الیاس را ویژه می‌کند اشراف شگفت‌انگیز او بر جزئیات رفتارها و آداب و رسوم، به عنوان نشانه‌ها و نمودهایی از تحولات عظیم و کلان اجتماعی است. نویسنده از متون گوناگون گرفته تا نقاشی و آداب غذا خوردن و...، را در چشم‌اندازی تاریخی و اجتماعی می‌بیند و آن را بررسی و تحلیل می‌کند. از دید الیاس رفتارهای فردی و اجتماعی جدا از هم نیستند و آداب و رسوم و جزئیات زندگی فردی با تحولات بزرگ اجتماعی و فرآیند تمدن و شکل‌گیری و تحول آن مرتبط هستند. از همین رو در این کتاب با نوعی روانشناسی اجتماعی سر و کار داریم. این اثر الیاس کوششی بود در راه تحلیل تاریخی رشد و تحول ساختار شخصیت بشر، و به تعبیر خود وی، نقدی بود بر روان‌شناسی دانشگاهی مسلط بر مطالعات و تحقیقات آن سال‌ها. اندیشه‌های الیاس چندان غریب و خلاف آمد بود که او سال‌های سال در هیچ دانشگاهی رخصت تدریس نیافت.
جلد دوم این مجموعه کتاب سه جلدی با عنوان "در باب فرآیند تمدن: بررسی‌هایی در تکوین جامعه‌شناختی و روانشناختی آن" توسط غلامرضا خدیوی به فارسی ترجمه و شده است.

8- کتاب نظریه کنش ارتباطی
Jürgen Habermas, The Theory of Communicative Action

یورگن هابرماس، فیلسوف برجسته، در سال 1981 با انتشار کتاب دو جلدی "نظریه کنش ارتباطی" گامی مهم در جهت یافتن مبنایی برای "علوم اجتماعی در نظریه زبان" برداشت. این اثر شامل دو جلد مجزا است: جلد اول، عقل و منطقی‌سازی جامعه که در این جلد هابرماس مفهوم "عقلانیت ارتباطی" را بنا می‌نهد. جلد دوم، زیست‌جهان و نظام که نویسنده در آن جامعه را در دو سطح مجزا تعریف می‌کند و نظریه‌ای انتقادی از مدرنیته ارائه می‌دهد. پس از انتشار این کتاب هابرماس از آن به عنوان پایه‌ای برای بسط نظریات خود در حوزه‌های اخلاق، دموکراسی و قانون استفاده کرد. این اثر ارزشمند، الهام‌بخش نظرات بسیاری از اندیشمندان و فیلسوفان علوم اجتماعی بوده است.
"نظریه کنش ارتباطی" به مثابه یک پروژه انتقادی، مفهوم عقل را بازتعریف می‌کند و آن را نه به عنوان ابزاری صرف یا مفهومی عینی، بلکه به عنوان فعالیتی ارتباطی و رهایی‌بخش معرفی می‌نماید. این بازتعریف نوین پیشنهاد می‌کند که "عمل و درک انسان را می توان به عنوان یک ساختار زبانی موثر تجزیه و تحلیل کرد" و هر عبارت بر پیش بینی آزادی از سلطه غیر ضروری تکیه می کند. از این ساختارهای زبانی ارتباطی می توان برای ایجاد درک هنجاری از جامعه استفاده کرد. با اتکا به این ساختارهای زبانی ارتباطی، می‌توان درک هنجاری از جامعه را شکل داد. این تصور از جامعه "برای ایجاد مفهوم سازی از زمینه زندگی اجتماعی که متناسب با پارادوکس های مدرنیته است ، مورد استفاده قرار می گیرد.
این کتاب را کمال پولادی ترجمه کرده و در سال 1392 توسط نشرمرکز منتشر شده است.

9- کتاب ساختار کنش اجتماعی نوشته تالکوت پارسونز
Talcott Parsons, The Structure of Social Action

کتاب ساختار کنش اجتماعی، اثر برجسته‌ی تالکوت پارسونز، جامعه‌شناس آمریکایی، در سال 1937 منتشر شد و به عنوان یکی از مهم‌ترین و بنیادی‌ترین آثار در حوزه جامعه‌شناسی شناخته می‌شود. این کتاب، که در دو جلد ارائه شده، به تبیین نظریه کارکردگرایی ساختاری می‌پردازد و چارچوبی تحلیلی برای بررسی کنش‌های اجتماعی و ساختار جامعه ارائه می‌دهد. پارسونز در این اثر، با تمرکز بر کنش‌های اجتماعی به عنوان واحد بنیادی تحلیل، استدلال می‌کند که جامعه سیستمی پیچیده و منظم است که اجزاء مختلف آن با یکدیگر در تعامل و وابستگی متقابل قرار دارند. هر یک از این اجزاء، کارکرد مشخصی را برای حفظ تعادل و ثبات کل سیستم ایفا می‌کنند.
پارسونز برای تبیین این موضوع، از مفاهیمی کلیدی مانند نظام اجتماعی، نقش، هنجار، ارزش، و ساختار استفاده می‌کند. او معتقد است که نظام اجتماعی از نقش‌ها (مجموعه‌ای از انتظارات و رفتارهای مرتبط با هر موقعیت اجتماعی) و هنجارها (قواعد و الگوهای رفتاری که برای اعضای جامعه تعیین شده‌اند) تشکیل شده است. این نقش‌ها و هنجارها بر اساس ارزش‌های مشترک جامعه شکل می‌گیرند و در چارچوب ساختارهای اجتماعی (مانند خانواده، آموزش، و دولت) عمل می‌کنند. ساختار کنش اجتماعی، با ارائه یك چارچوب نظری منسجم و فراگیر، به درک عمیق‌تر پدیده‌های اجتماعی مانند همبستگی اجتماعی، نظم اجتماعی، و تغییر اجتماعی کمک می‌کند. این کتاب، علی‌رغم انتقاداتی که به آن وارد شده است، به عنوان یکی از آثار کلاسیک در تاریخ جامعه‌شناسی باقی مانده و تاثیری عمیق بر اندیشه جامعه‌شناسان و متفکران علوم اجتماعی در سراسر جهان گذاشته است.

10- نمود خود در زندگی روزمره نوشته اروینگ گافمن
Erving Goffman, The Presentation of Self in Everyday Life

اروینگ گافمن، جامعه‌شناس برجسته کانادایی-آمریکایی، در سال 1959 کتاب "نمود خود در زندگی روزمره" را به عنوان اثری بدیع و تامل‌برانگیز در حوزه جامعه‌شناسی منتشر کرد. این کتاب که به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار گافمن شناخته می‌شود، به بررسی کنش‌های اجتماعی افراد در تعاملات روزمره می‌پردازد و مفهوم "نمود خود" را به عنوان هسته مرکزی تحلیل خود معرفی می‌کند.
گافمن در این اثر، استدلال می‌کند که افراد در تعاملات اجتماعی، همانند بازیگران در یک نمایش، "خود" را به گونه‌ای خاص "نمایش" می‌دهند. این نمایش خود، شامل ارائه ظاهری مطلوب از خود، پنهان کردن جنبه‌های ناخواسته، و مدیریت برداشت دیگران از خود می‌شود. افراد برای انجام موفقیت‌آمیز این نمایش، از "تکنیک‌های مدیریت برداشت" مانند ظاهرسازی، توجیه، و کنش‌های نمایشی استفاده می‌کنند.
گافمن دو نوع فضای اجتماعی را در این نمایش خود در نظر می‌گیرد: روی صحنه و پشت صحنه. در روی صحنه، افراد در معرض دید و قضاوت دیگران قرار دارند و باید با دقت "خود" را نمایش دهند. در مقابل، پشت صحنه فضایی خصوصی است که افراد می‌توانند بدون توجه به قضاوت دیگران، "خود" واقعی خود را بروز دهند.
کتاب نمود خود در زندگی روزمره، با ارائه یك دیدگاه بدیع و جذاب به کنش‌های اجتماعی، به درک عمیق‌تر مفاهیمی مانند هویت، نقش، ارتباط، و نظم اجتماعی کمک می‌کند. این کتاب، با زبانی شیوا و مثال‌های ملموس، نشان می‌دهد که چگونه افراد در تلاش برای حفظ "خود" ایده‌آل در تعاملات اجتماعی، دائماً در حال "بازیگری" و "نمایش خود" هستند.
این کتاب توسط مسعود کیانپور ترجمه و توسط نشر مرکز در سال 1392 چاپ شده است. خلاصه ای از این کتاب را نیز نشر تواناگستر منتشر کرده است.