پیمایش در تحقیقات اجتماعی
Surveys in social research
راهنمای عملی انجام تحقیقات پیمایشی است که به نقش نظریه و منطق در این روش می‌پردازد و به جای فرمول‌محوری، بر فهم عمیق مراحل پژوهش تأکید می‌کند.
توضیحات
کتاب «پیمایش در تحقیقات اجتماعی» کتابیست دربارۀ پیمایش، یکی از رایج‌ترین روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی. این کتاب هم از سویی راهنمایی عملی برای انجام تحقیقات پیمایشی است و هم از سوی دیگر به ارزیابی انتقادهای رایجی که به روش پیمایش وارد می‌شود می‌پردازد. نویسنده درعین‌حال که تلاش می‌کند نحوۀ انجام پیمایش خوب را به‌صورتی کارا و نسبتاً جامع توضیح بدهد، بر نقش نظریه تأکید فراوانی می‌کند و تلاش دارد فهم منطق انجام مراحل گوناگون پیمایش را در اولویت قرار بدهد. او با بیان این که منطق پیمایش‌ها و تحلیل‌های آماری فقط بسط منظم‌تر منطقی است که در زندگی روزمره به کار می‌بریم، هدف کتاب را چنین می‌داند که تحقیق را از هاله‌ای از ابهام و اسرار که پیرامون آن شکل گرفته بیرون بکشد و از نسبت دانش آمار با پیمایش، با تأکید بر منطق و هدف روش‌های آماری و جایگاه به کار بستن آن‌ها، افسانه‌زدایی کند. بخش بیشتر «پیمایش در تحقیقات اجتماعی» به تحلیل داده‌ها اختصاص دارد و بر منطق و مضمون روش‌های آماری تأکید می‌کند. همین رویکرد کتاب، باعث می-شود استفاده از فرمول‌ها و محاسبات تنها در جاهایی که به تصریح منطق و هدف آمار کمک می‌کنند، مورد استفاده قرار گیرند و از تأکید بیش‌ازحد بر آن‌ها اجتناب شود. بدین ترتیب در مجموع می‌توان گفت این کتاب توصیف مبسوط شیوه‌ها و تکنیک‌های انجام پیمایش و تحلیل آماری نتایج را در یک مجموعه واحد جمع کرده است.
دیوید د واس، دانشیار جامعه‌شناسی در دانشگاه لاتروب ملبورن / یا استاد بازنشستۀ موسسۀ تحقیقات اجتماعی (کجا؟)/ یا استاد بازنشستۀ جامعه‌شناسی دانشگاه کوئینزلند است. می‌توان او را یک مرجع بین‌المللی در زمینۀ تحقیقات اجتماعی به شمار آورد (نیازمند منبع دقیق‌تر). کتاب «پیمایش در تحقیقات اجتماعی» د واس در سال 1985 منتشر شد و تا سال 2013 به ویراست ششم رسید. او در پیشگفتار کتاب حاضر کتاب‌های موجود در آن زمان را فاقد پرداخت مناسب و کاربردی و همه‌جانبه به روش پیمایش می‌داند و در همین راستا تلاش می‌کند در کتاب حاضر، با تمرکز بر ارائۀ این روش، شناخت عملی دقیقی از نحوۀ انجام پیمایش و پیوند آن با به‌کارگیری نظریات به‌دست دهد که آن را از کتاب‌های موجود متمایز کرده است. د واس در سراسر کتاب نشان می‌دهد تحقیق فرایندی است که در آن رفت‌وبرگشت و تعامل مستمری بین نظریه و داده‌ها، تحلیل مقدماتی و تحلیل‌های بعدی وجود دارد و پیمایش را نه یک روش گام‌به‌گام ساده، بلکه فرایندی می‌داند که متضمن خلاقیت، تخیل، مهارت و مصالحه است. با این توصیف، می‌توان «پیمایش در تحقیقات اجتماعی» را کتابی مناسب مخاطبان دانشگاهی و محققان دست‌اندرکار تحقیقات پیمایشی دانست.
کتاب «پیمایش در تحقیقات اجتماعی» دارای چهار بخش شامل 19 فصل است. این چهار بخش که به ترتیب «گسترۀ تحقیقات پیمایشی»، «گردآوری داده‌ها»، «تحلیل داده‌ها» و «فرایند تحلیل» نام دارند، به بررسی و آموزش مراحل انجام یک تحقیق پیمایشی و ذکر مطالبی پیرامون آن می‌پردازند. بخش اول کتاب شامل سه فصل است که به تعریف ماهیت پیمایش و تحقیق پیمایشی، رابطۀ تحقیق اجتماعی و نظریه و نحوۀ روشن کردن مسائل تحقیق می‌پردازد. کتاب در بخش دوم، «گردآوری داده‌ها»، در چهار فصل، تهیۀ معرف برای مفاهیم مورد بررسی در تحقیق، نمونه‌یابی از جامعۀ آماری و شیوه‌های تهیه و اجرای پرسشنامه را به‌عنوان پرکاربردترین تکنیک گردآوری داده در روش پیمایش توضیح می‌دهد. بخش «تحلیل داده‌ها» با شش فصل بیشترین مباحث کتاب را به خود اختصاص داده است. این بخش در ابتدا دربارۀ سه عامل کلی موثر بر نحوۀ تحلیل داده‌ها به بحث می‌پردازد و سپس روش‌های خاص تحلیل و آماره-های مقتضی را در تحلیل‌های یک‌متغیره، دومتغیره و چند متغیره، مورد بررسی قرار می‌دهد. بخش چهارم با نام «فرایند تحلیل» در ابتدا در فصول «کدگذاری»، «مقیاس‌سازی»، «تحلیل مقدماتی» و «فراتر از تحلیل مقدماتی» به تعریف و توضیح این مفاهیم می‌پردازد. پس از آن فصل «اجرای تحقیق: مثالی از یک تحقیق» برای آشنایی با نحوۀ اجرای یک تحقیق، به بررسی تحقیقی که نویسنده در آن مشارکت داشته اختصاص دارد. نویسنده در فصل پایانی کتاب، «امکانات پیمایش»، با برشمردن برخی انتقادات وارد به روش پیمایش در صدد پاسخگویی به آن‌ها برمی‌آید و به بیان امکانات پیمایش در آن زمینه‌ها می‌پردازد.
دیوید د واس در فصل پایانی کتاب، «امکانات پیمایش»، پس از پاسخگویی به برخی نقدهای رایج به پیمایش، در پایان دربارۀ به‌کارگیری صحیح این روش نوشته است: «تذکر این نکات بدان معنا نیست که پیمایش فاقد نقطه‌ضعف است. بسیاری از ضعف‌های پیمایش در اجرای ضعیف آن تشدید می‌شود و به نظر ما آنقدر که منتقدان تصور می-کنند، جدی نیست. با وجود این، لازم است پیمایش را محققانی تعلیم‌دیده و آگاه انجام دهند. در نهایت بهترین موضع، کثرت‌گرایی روشی است. فقط هنگامی باید از پیمایش سود جست که مناسب‌ترین روش باشد. بسته به موقعیت و موضوع تحقیق باید از تکنیک‌های مختلف گردآوری داده‌ها و واحدهای مختلف تحلیل سود جست. روش باید برای مسئله تحقیق مناسب باشد، نه‌اینکه مسئلۀ تحقیق با یک روش ثابت تطبیق داده شود.»
منابع:
1- متن کتاب
- Google Books
- Routledge
دیوید د واس، دانشیار جامعه‌شناسی در دانشگاه لاتروب ملبورن / یا استاد بازنشستۀ موسسۀ تحقیقات اجتماعی (کجا؟)/ یا استاد بازنشستۀ جامعه‌شناسی دانشگاه کوئینزلند است. می‌توان او را یک مرجع بین‌المللی در زمینۀ تحقیقات اجتماعی به شمار آورد (نیازمند منبع دقیق‌تر). کتاب «پیمایش در تحقیقات اجتماعی» د واس در سال 1985 منتشر شد و تا سال 2013 به ویراست ششم رسید. او در پیشگفتار کتاب حاضر کتاب‌های موجود در آن زمان را فاقد پرداخت مناسب و کاربردی و همه‌جانبه به روش پیمایش می‌داند و در همین راستا تلاش می‌کند در کتاب حاضر، با تمرکز بر ارائۀ این روش، شناخت عملی دقیقی از نحوۀ انجام پیمایش و پیوند آن با به‌کارگیری نظریات به‌دست دهد که آن را از کتاب‌های موجود متمایز کرده است. د واس در سراسر کتاب نشان می‌دهد تحقیق فرایندی است که در آن رفت‌وبرگشت و تعامل مستمری بین نظریه و داده‌ها، تحلیل مقدماتی و تحلیل‌های بعدی وجود دارد و پیمایش را نه یک روش گام‌به‌گام ساده، بلکه فرایندی می‌داند که متضمن خلاقیت، تخیل، مهارت و مصالحه است. با این توصیف، می‌توان «پیمایش در تحقیقات اجتماعی» را کتابی مناسب مخاطبان دانشگاهی و محققان دست‌اندرکار تحقیقات پیمایشی دانست.
کتاب «پیمایش در تحقیقات اجتماعی» دارای چهار بخش شامل 19 فصل است. این چهار بخش که به ترتیب «گسترۀ تحقیقات پیمایشی»، «گردآوری داده‌ها»، «تحلیل داده‌ها» و «فرایند تحلیل» نام دارند، به بررسی و آموزش مراحل انجام یک تحقیق پیمایشی و ذکر مطالبی پیرامون آن می‌پردازند. بخش اول کتاب شامل سه فصل است که به تعریف ماهیت پیمایش و تحقیق پیمایشی، رابطۀ تحقیق اجتماعی و نظریه و نحوۀ روشن کردن مسائل تحقیق می‌پردازد. کتاب در بخش دوم، «گردآوری داده‌ها»، در چهار فصل، تهیۀ معرف برای مفاهیم مورد بررسی در تحقیق، نمونه‌یابی از جامعۀ آماری و شیوه‌های تهیه و اجرای پرسشنامه را به‌عنوان پرکاربردترین تکنیک گردآوری داده در روش پیمایش توضیح می‌دهد. بخش «تحلیل داده‌ها» با شش فصل بیشترین مباحث کتاب را به خود اختصاص داده است. این بخش در ابتدا دربارۀ سه عامل کلی موثر بر نحوۀ تحلیل داده‌ها به بحث می‌پردازد و سپس روش‌های خاص تحلیل و آماره-های مقتضی را در تحلیل‌های یک‌متغیره، دومتغیره و چند متغیره، مورد بررسی قرار می‌دهد. بخش چهارم با نام «فرایند تحلیل» در ابتدا در فصول «کدگذاری»، «مقیاس‌سازی»، «تحلیل مقدماتی» و «فراتر از تحلیل مقدماتی» به تعریف و توضیح این مفاهیم می‌پردازد. پس از آن فصل «اجرای تحقیق: مثالی از یک تحقیق» برای آشنایی با نحوۀ اجرای یک تحقیق، به بررسی تحقیقی که نویسنده در آن مشارکت داشته اختصاص دارد. نویسنده در فصل پایانی کتاب، «امکانات پیمایش»، با برشمردن برخی انتقادات وارد به روش پیمایش در صدد پاسخگویی به آن‌ها برمی‌آید و به بیان امکانات پیمایش در آن زمینه‌ها می‌پردازد.
دیوید د واس در فصل پایانی کتاب، «امکانات پیمایش»، پس از پاسخگویی به برخی نقدهای رایج به پیمایش، در پایان دربارۀ به‌کارگیری صحیح این روش نوشته است: «تذکر این نکات بدان معنا نیست که پیمایش فاقد نقطه‌ضعف است. بسیاری از ضعف‌های پیمایش در اجرای ضعیف آن تشدید می‌شود و به نظر ما آنقدر که منتقدان تصور می-کنند، جدی نیست. با وجود این، لازم است پیمایش را محققانی تعلیم‌دیده و آگاه انجام دهند. در نهایت بهترین موضع، کثرت‌گرایی روشی است. فقط هنگامی باید از پیمایش سود جست که مناسب‌ترین روش باشد. بسته به موقعیت و موضوع تحقیق باید از تکنیک‌های مختلف گردآوری داده‌ها و واحدهای مختلف تحلیل سود جست. روش باید برای مسئله تحقیق مناسب باشد، نه‌اینکه مسئلۀ تحقیق با یک روش ثابت تطبیق داده شود.»
منابع:
1- متن کتاب
- Google Books
- Routledge
-
نگاهی به رشته
-
منابع
- کتاب
- مجله
- پروژه پژوهشی
نهادها
برنامه درسی
چندرسانه ای